مفهوم تصور از خود

مفهوم تصور از خود

تصویر خود یا تصور از خود کلیه عقاید، احساسات و گرایش هایی است که فرد درباره هویت ارزش ها، توانایی‌ها و محدودیت های خود دارد و در او احساس کمال ثبات و سازگاری مداوم بوجود می آورد. تا کنون تعریف جامع و روشنی از مفهوم یا پنداشت خود ارائه نشده است و روان شناسان آن را به طرق مختلف تعریف کرده اند.

کارل راجرز طرز پندار یا تصور نسبتا دائمی هر فرد راجع به ارزشی که او برای خود قائل می شود را تعریف خود دانسته است. خودپنداره تصویر یا تصوری است که هرکس از خود دارد. تصویری که همیشه همراه انسان است. انسان از خود پنداری برای معرفی خود استفاده می کند، تصویر خود از بدو تولد شروع به شکل گیری می کند و آموختنی است.

خودپنداری همیشه قابل تغییر است زیرا بر اثر رابطه شخص با محیط تصویر او از وجود خودش دائما در حال تغییر است. ولی این تغییرات در دوران کودکی خیلی زیادتر از دوران بزرگسالی است. اگرچه خودپنداره متغیر می باشد لیکن در عین حال فرد سعی می کند که حالت ثابت خود را نگه دارد. در رفتار بشر ثبات و یکنواختی و توالی قابل ملاحظه ای موجود است.

این حقیقت حتی زمانیکه شخص خود را کم ارزش و حقیر می پندارد نیز وجود دارد. او آنچه را که با خودپنداری او توافق ندارد قبول نمی‌کند و به خصوص موقعی که خود به خطر می افتد او به شدت در مقام مقاومت و مقابله بر می‌آید و از تغییرپذیری احتراز می جوید، بالعکس در محیط آرام و بی خطر فرد تجارب تازه ای می طلبد و میل دارد که تغییر مطلوب در خود ایجاد کند.

بر اساس نظر آرنولد و بوگز مفهوم خود و یا خودپنداره بخشی از خود است که در محدوده خودآگاهی ما قرار دارد. خودپنداره تصویر ذهنی فرد از خود است که شامل تمامی ادراکات فرد از خود، ظاهر، ارزش‌ها و عقایدی است که رفتارهای وی را تحت تاثیر قرار می دهد و در طول زمان ایجاد می شود.

شیلینگ  می گوید خود، خودپنداره و ساختار خود یک مجموعه سازمان یافته از ادراکات و ویژگی‌های من و ادراکات مربوط به روابط من با دیگران و جنبه های مختلف زندگی است. این ادراکات، ارزش هایی را با خود به همراه دارند.

خودپنداره نظام پویایی است که با اعتقادات، ارزش ها، رغبت ها، استعدادها و توانایی های فرد ارتباط دارد. این عوامل از تعیین کننده های مسیر زندگی فرد هستند. خودپنداره ارزیابی کلی فرد از خودش است. این ارزیابی ناشی از ارزیابی های ذهنی فرد از ویژگی‌های خود است که ممکن است مثبت یا منفی باشد. خودپنداره مثبت نشان دهنده این است که فرد خودش را در مقام شخصی با نقاط قوت و ضعف می پذیرد و این امر موجب بالا رفتن اعتماد به نفس او در روابط اجتماعی می شود. خودپنداره منفی منعکس کننده احساس بی ارزشی و بی لیاقتی و نیز ناتوانی خود است.

زنانی که از بدن خود ناراضی هستند امکان دارد لباس هایی بخرند و یا بپوشند که قسمت های ناخوشایند را پوشانده و یا بر قسمت های خاصی تاکید داشته باشد. این نوع از پوشش به فرد کمک می کند تا خودپنداره خود را در راستای تصویر بدنی ایده آل سوق دهد. همچنین از رژیم غذایی نیز امکان دارد به عنوان ابزاری برای کسب تصویر بدنی مطلوب و نزدیک به تصویر بدنی ایده آل استفاده شود.

کلیش، خودپنداره را به عنوان تصویر کلی فرد درباره خودش تعریف می کند که شامل تجربیات واقعی و تفسیر این تجربیات است. در تصویر کلی خودپنداره چند بعدی است و دارای چند سطح از خود است. تصویر بدنی و عزت نفس به عنوان جنبه های بسیار مهم خودپنداره بررسی می شوند.

تصور از خود یا هویت خود به معنای نگرش، ادراک و برداشتی است که شخص از خود دارد. محور اصلی این تصور از خود عبارت است از نام، شخص، احساس نسبت به اندام و بدن خود تصور از کل بدن، جنسیت و سن. هسته مرکزی تصور از خود شامل خصوصیات دیگری است که غیر مستقیم تر نمود دارند مانند طبقات اجتماعی، مذهب، پیشرفت‌های فردی و یا هر عامل دیگری که او را از دیگران جدا و متمایز می سازد.

منابع:

رقیبی، مهوش، میناخانی، غلامرضا (1390 ) ، ارتباط مدیریت بدن با تصویر بدنی و خودپنداره، فصلنامه دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی ، سال دوازدهم شماره چهارم. زمستان 1390